زنبورک Jews Harp

زنبورک Jews Harp یکی از کهنترین سازهای موسیقی جهان که از سازهای تیغه‌ای در رده خودصداهای دهانی است. زنبورک از همان ابتدا از چوب، فلز، استخوان وچیزهایی ساخته می‌شد که در طبیعت و در دسترس انسان بود.

زنبورک Jews Harp از یک زبانه فلزی یا چوبی تشکیل شده که یک طرف آن به یک بدنه (فرام) گلابی‌شکل وصل است. این بدنه یک حفره رزونانس را شکل می‌دهد که نوازنده آن را در دهان خود نگه می‌دارد و زبانه ساز را فعال می‌کند. به این صورت که یا با انگشت‌ها آن را به صدا در می‌آورد یا به میله‌ای که در انتهای ساز است ضربه می‌زند و تولید نت‌هایی می‌کند.

زنبورک که به آن هارپ یهودی هم گفته می‌شود یک ساز قدیمی با ساختاری به‌ظاهر ساده است. باستان‌شناسان می‌گویند قدمت این ساز به قرن ۴ میلادی برمی‌گردد. اگرچه خاستگاه دقیق آن مشخص نیست، اما نخستین نقاشی‌های به‌دست آمده نشان می‌دهد که ریشه آن به کشورهایی مثل مغولستان و چین برمی‌گردد.

زنبورک در زبان‌های دنیا بیش از ۹۰۰ نام مختلف دارد. در زبان انگلیسی زنبورک نام‌هایی مثل jew`s harp ، mouth guard، jaws harp دارد.
نت‌هایی که با این ساز تولید می‌شوند بین ۴ تا ده نت از نت‌های هارمونیک‌ هستند و صدای لرزشی آن را خلسه‌آور می‌دانند.

زنبورک در روسیه

نواختن این ساز در یک دوره در برخی کشورها از جمله روسیه ممنوع بوده است، زیرا به طور مستقیم با آیین شمنیسم مرتبط بود. در این آیین اعتقاد داشتند که با نواختن زنبورک می‌توان به جهان ارواح رفت. اما امروزه آن را یک ساز ملودیک می‌دانیم که بیشتر کاربردی فولکلوریک دارد.

زنبورک با اصول حاکم بر موسیقی کلاسیک و موسیقی مدرن مطابقت ندارد. توانایی اجرای نت‌های گام‌های موسیقی مثل مینور و ماژور را ندارد. از این رو در ساز نامیدن یا ننامیدن آن اختلاف نظر وجود دارد. در منابع آکادمیک رشته موسیقی و در کتب سازشناسی به عنوان ساز محسوب نمی‌گردد.
محمد حسین بیگل یکی از بهترین زنبورک نوازهای ایران بوده است. حسن عطائیان و حامد اسلامیه هم از نوازندگان در قید حیات این آلت موسیقی خاص می‌باشند.