چنگ Harp

چنگ Harp یکی از کهنترین سازهای زهی باستانی بوده و به صورت رشته‌ای میباشد که با انگشت نواخته می‌شود که تکنیک نوازندگی در جهان هشت‌انگشتی است.

اما تکنیک نوازندگی چنگ در ایران ده‌انگشتی است.

تاریخچه

پیدایش چنگ Harp از پیدایش کمان نشأت گرفته‌است، در اثر تیراندازی زه مرتعش می‌شد و صدای کمی به گوش می‌رسید. تصویر چنگ در تمام آثار باستانی ایران از دوران هخامنشیان گرفته تا سلوکیان دیده می‌شود. طبق کشفیات باستانشناسان از مهری گلین در تپه چغامنش خوزستان نظر بر این است که ساز چنگ مربوط هزاره چهارم قبل ازمیلاد میباشد.

تغییرات در طی دورانها

چنگ Harp اولیه شبیه کمانی بود که از نی و چوب ساخته شده بود. نوع ابتدایی آن شکل مثلث و شامل یک تخته به طول تقریبا یک گز و یک میله چوبی میبوده است. این ساز در گذشته فاقد ستون بوده و تنش زیادی در رشته ها ایجاد میکرده در طول قرون وسطی برای جلوگیری از این تنشها ستونی به ساز چنگ افزودند.

چنگ Harp مثلث در اواخر قرون وسطی در اروپای غربی رایج بود. و در ایران دارای چهار رشته سیم بوده‌است که در دورهٔ ساسانیان به ۱۱ رشته رسید و در دوران اسلامی تا ۳۵ رشته هم پیش روی کرد. در سال ۱۷۲۰ در باواریا، پدال‌هایی در پایه چنگ تعبیه شد و این امر برقدرت فنی چنگ افزود. و در سال ۱۸۱۰ توسط سباستین آرا چنگها به شکل امروزی درامد که شامل گردن،ستون و جعبه طنینی است. و از آن به بعد چنگ در ارکستر معمول گردید.

ساختار کلی ساز چنگ

شکل هندسی ساز چنگ Harp مثلثی شکل است.
ساز چنگ در اندازه های مختلف و از چوب گردو و افرا ساخته میشود. با تو جه به اندازه این ساز تعداد سیم های آن بین ۱۹ تا ۴۷ سیم است. چنگ های پدال دار از ۴۰ تا ۴۷ سیم و هفت پدال تشکیل شده اند. ارتفاع این ساز ۱۸۵ سانتی متر،عمق آن  ۱ متر و عرض آن ۵۵ سانتی متر است.
نت های این ساز معمولا از سه رنگ ساخته می شود نت دو قرمز ،نت فا آبی یا سیاه و بقیه نت ها به رنگ سفید است.

اجزاء تشکیل دهنده ساز چنگ Harp

۱- تاج
۲- گوشی ها
۳- روکش فلزی
۴- پیچ های خرک
۵- دیسک ها
۶- صفحه صدا
۷- زه
۸- پدال ها

انواع ساز چنگ یا هارپ

چنگ ارکستری، چنگ سنتی، چنگ باستانی، چنگ تزیینی از انواع چنگ هستند که خود از لحاظ شکل ظاهری به 17 نوع الگو و فرم تقسیم می شود مانند: چنگ زاویه دار، چنگ منحنی، چنگ ون، چنگ کندوگ، چنگ ون کنار ساسانی و چنگ لیر.

نوازندگان چنگ Harp

از نوازندگان چنگ در گذشته میتوان به نکیسا و بامشاد و از نوازندگان امروزی به هنرمندانی چون آذرنوش صدر سالک، تارا جاف، میکا آگماتسو، کریستین نوگوس و…. را نام برد.