کاخون Cajon

کاخون Cajon نوعی ساز کوبه ای است که قدمت زیادی ندارد و در لغت  اسپانیایی به معنی جعبه، صندوق یا صندوقچه است.

کاخون Cajon از اواخر قرن هجدهم میلادی، توسط  آفریقایی تبارهای پرو مورد استفاده قرار می‌گرفت. بردگان غرب و مرکز آفریقا که به آمریکا آورده شدند، اصیل‌ترین وارثان کاخن هستند و در ابتدا کولی‌های اسپانیایی به همراه رقص و آواز و عضو جدا نشدنی موسیقی فلامنکو یعنی گیتار، بر روی جعبه‌های میوه ریتم اجرا می‌کردند که به مرور زمان حالت ساز گونه به خود گرفت و به کاخن امروزی تبدیل شد.

کاخن در دوران برده‌داری در کشور پروتوسعه یافت و تا سال ۱۸۵۰ به اوج محبوبیت رسید. در سال‌های پایانی قرن ۱۹میلادی نوازندگان کاخن، تغییراتی در ساختار و صدادهی این ساز به وجود آوردند. پس از دوران برده داری کاخن در بین دیگر ساکنین آمریکای لاتیناز جمله سفیدپوستان (نسل‌های بعدی استعمارگران اروپایی) نیز رواج پیدا کرد. در حال حاضر این ساز در سراسر قاره آمریکا، فیلیپین و اسپانیا رایج است.

ساختار کاخون

کاخون Cajon جعبه‌ای چوبی به شکل مکعب مستطیل ایستاده‌است که 4 طرف آن با تخته‌های چوبی به ضخامت ۰٫۵ تا ۰٫۷۵ اینچ (۱٫۳ تا ۱٫۹ سانتی‌متر) و سطح اصلی آن که تاپا(tapa) نام دارد با تخته سه‌لا ساخته شده‌است. نوازنده کاخن بر روی آن می‌نشیند و با ضربات کف دست و انگشتان که بر روی صفحه جلویی (تاپا) و صفحات کنار و بالای ساز می‌کوبد، صدا تولید می‌کند. همچنین از ابزارهای نوازندگی دِرام و دیگر سازهای پرکاشن نظیر مَلِت‌ها(mallets)، استیک‌ها(sticks) و بِراش‌ها(brushes) در نواختن کاخن هم استفاده می‌شود.

در قسمت پشت کاخن (و گاهی اوقات در سمت چپ یا راست آن) حفره صدا(sound hole) قرار دارد.
مهم‌ترین ناحیه صدادهی قسمت فوقانی است که روی آن ضربه می‌زنند، چوبیست مخصوص و نازک و بدون گره. در قسمت پشت ساز حفره‌ای ایجاد شده است. همانند حفره گیتار که صدای بم از آنجا خارج شود، پشت صفحه اصلی فنر متصل شده که صدای اصلی کاخون را تولید میکند.

انواع کاخون

بهترین سازندگان این ساز در کشور پرو هستند.امروزه ساز کاخون Cajon به شکل ها و مدل های مختلفی در بازار موجود است. که در نهایت تمامی آنها یک صدای واحد دارند ولی در نوع زدن و تکنیک ها تفاوت هایی دیده میشود.سازهای موجود در بازار در حال حاضر به 2 بخش تقسیم میشوند :
1 – کاخون های ثابت
2- کاخون های رگلاژی

1 – کاخون های ثابت دارای فنر و یا سیم گیتار است که یک صدای یکنواخت میدهد و قابلیت تنظیم ندارد. اما این موضوع باعث حرفه ای بودن و یا نبودن این نوع از سازها نیست و برند های بسیار معروف دنیا نیز از این مدل ساز ها بسیار تولید کرده و به بازار عرضه مینمایند.

2 – کاخون های رگلاژی دارای فنر یا سیم گیتار هستند اما با این تفاوت که قابلیت تغییر صدارا نیز دارند. این مدل ساز ها در نوع فنری قابلیت شل شدن فنر و پخش شدن صدای چوب ، و در نوع سیمی قابلیت کوک شدن همانند گیتار برای زیر و بم شدن صدا را دارند.

فاکتورهایی که در خصوصیات صوتی کاخون Cajon از قبیل ارتفاع (زیری و بمی) ، حجم ، طنین و کاراکتر ویه صدای آن موثرند عبارتند از اندازه و شکل کاخون ، جنس و ضخامت چوب مورد استفاده در ساخت آن و اندازه و محل تعبیه حفره صدا. کاخن در اصل فقط جعبه‌ای چوبی بود. اما در حال حاضر امکانات بیشتری بر روی آن قرار گرفته‌است. پایه‌های لاستیکی یا پلاستیکی و انواع فنرها و اِسنرها(snares) که برای ایجاد صدایی زنگدار در داخل و پشت تاپا نصب می‌شود و در طیف گسترده‌ای از مدل‌ها و قیمت‌ها در دسترس هستند.