هارپسیکورد harpsichord

هارپسیکورد harpsichord  یکی از انواع سازهای زخمه ای است که زیر مجموعه ای از سازهای زهی محسوب می شود و در عین حال به عنوان یکی از سازهای صفحه کلید دار شناخته می شود.

تاریخچه هارپسیکورد

قدمت هارپسیکورد harpsichord به قرن ۱۵ میلادی برمی‌گردد. تصویری حکاکی‌شده که از سال ۱۴۲۵ به‌جای مانده است، نخستین تصویری از یک هارپسیکورد است که در یک کلیسا در شمال آلمان قرار داشته است. هارپسیکورد مادر پیانو به‌شمار می‌رود و خود تکامل‌یافتهٔ سازهایی مثل کلاویکورد است.این ساز از پیرامون سال 1500 تا 1775 که کم کم جای خو را به پیانو داد.

این ساز نزد موسیقی‌دانان دورهٔ رنسانس و باروک محبوبیت زیادی داشته و یکی از مهم‌ترین سازهای کلاویه‌ایِ موسیقی اروپایی از قرن شانزدهم تا نیمهٔ آغازینِ قرن هجدهم میلادی بوده‌است.در این دوره، با فراگیر شدن پیانو، به‌مرور محبوبیت هارپسیکورد رو به کاهش گذاشت. در قرن بیستم میلادی به‌خاطر استفاده در اجرای آثار قدیمی و برخی آثار مدرن استفاده از هارپسیکورد دوباره رواج یافت. این ساز در دورهٔ باروک به‌عنوان سازهمراهی‌کننده به‌کار می‌رفت. غالباً برای این ساز آهنگسازبه‌صورت «باس شیفره» یا شماره‌گذاری شده به گونه‌ای استفاده می‌کرد که نوازنده اجازهٔ بداهه‌نوازی در آکوردهای تعریف شده را داشت.

هارپسیکورد شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی دارد، گرچه عملکرد همهٔ انواع آن یکسان است.دیگر سازهای خانوادهٔ هارپسیکورد که ازنظر اندازه کوچک‌تر از آن هستند عبارتند از :
ویرجینالز، میوسلر، اسپینِت

شکل ظاهری هارپسیکورد harpsichord

شکل ظاهریِ هارپسیکورد تقریباً شبیه پیانو است، اما شیوهٔ ایجاد صدا در این دو ساز با هم تفاوت‌هایی دارد؛ در هارپسیکورد، با فشردن کلاویه‌ها و حرکت اجزای یک سیستم مکانیکی متصل به آن‌ها، زائده‌های کوچک (مضرابمانند) سیم‌ها را به ارتعاش درمی‌آورَد و صدا ایجاد می‌شود. به دلیل گستردگی محدوده صوتی این ساز نت نویسی آن به طور همزمان با دو کلید سل و فا انجام میشود.
از نوازندگان هارپسیکورد میتوان به: کارل فیلیپ امانوئل باخ، یوهان سباستیان باخ،یوهان فان بتهوون، کارل ریشتر، فیوهان یاکوب فروبرگر، دومنیکو اسکارلاتی و ماهان اصفهانی اشاره کرد.